H. Program Partycypacyjny

Opracowanie i przeprowadzenie programu partycypacji społecznej w procesie rewitalizacji centrum Łodzi

Wykonawca: Fundacja Urban Forms

Jak ma wyglądać odnowione centrum miasta? Co trzeba zrobić, żeby ożyło? Najlepiej wiedzą to sami mieszkańcy. Aby dokładnie poznać jakie są ich potrzeby, rozpoczęliśmy Program Partycypacyjny jakiego nie widziała jeszcze Łódź.

Wizja tak dużych zmian w sposób naturalny budzi wiele, nie zawsze pozytywnych, uczuć i wątpliwości. Żeby odpowiedzieć na możliwie dużo pytań, oprócz konsultacji społecznych zaplanowaliśmy i przeprowadziliśmy kampanię medialną. W jej ramach wydrukowano dwie edycje Gazety Rewitalizacyjnej, której kolportaż wpierały dodatkowo spoty radiowe.

W procesie partycypacji społecznej bardzo ważne jest to, by komunikacja była dwukierunkowa. Mieszkańcy, będąc odbiorcami informacji przekazywanych przez władze miejskie (np. przyczyn, skutków i możliwych sposobów rozwiązania problemu lub załatwienia danej sprawy) jednocześnie reagują na nie, przedstawiając swoje propozycje, opinie i oceny oraz przekazując także swoje komunikaty. Komunikacja musi odbywać się z uwzględnieniem potrzeb różnych grup mieszkańców i być dostosowana do ich potrzeb, ze szczególnym uwzględnieniem osób zagrożonych wykluczeniem, takich jak np. seniorzy czy osoby z niepełnosprawnościami.

KONSULTACJE SPOŁECZNE

W celu poznania potrzeb i wyjaśnienia obaw mieszkańców obszarów rewitalizowanych przeprowadziliśmy serię konsultacji społecznych obszarów rewitalizowanych. W ramach Projektu Pilotażowego konsultowaliśmy 12 obszarów, o pierwszych 8 zapytaliśmy mieszkańców rok wcześniej.

Ważne jest to, żeby z pytaniami dotrzeć do wszystkich zainteresowanych, a już zwłaszcza do tych, którzy na obszarach rewitalizowanych mieszkają. Dlatego właśnie postanowiliśmy poprowadzić nasze konsultacje „nieszablonowo” – nie spotykaliśmy się w budynkach urzędu, ale w tych, które były ludziom bliższe i stwarzały bardziej naturalne warunki do rozmowy. W naszym przypadku były to przede wszystkim szkoły, ale równie dobrze można się spotykać w bibliotekach, domach kultury etc. Spotkania konsultacyjne podzieliliśmy wytyczonymi wcześniej obszarami rewitalizacji i odbyło się ich w sumie 6 dla obszarów 1-8 i osiem dla obszarów 9-20 (dla mniejszych, ale sąsiadujących obszarów odbywały się wspólne spotkania).

Zaproponowana przez nas forma konsultacji to warsztaty – zapewniają komfort pracy w przypadku większej ilości mieszkańców obecnych na spotkaniach. Ponadto forma warsztatowa pozwala na swobodną wymianę zdań, konfrontowania opinii i wyciągania konkluzji z toczących się dyskusji. Świetnie też integruje mieszkańców danego obszaru i osoby nim zainteresowane, co może owocować w powstających inicjatywach lokalnych (patrz: Program Animacyjny).

Oprócz tradycyjnych spotkań konsultacyjnych warto poprowadzić spacery badawcze. Są to wydarzenia, które łatwo można nazwać „mobilnymi” konsultacjami – wraz z zainteresowaną grupą mieszkańców ruszamy w teren, a podczas niezobowiązującego spaceru wymieniamy się spostrzeżeniami na temat zwiedzanej okolicy. Tutaj powinien być kosz na śmieci, w tym miejscu potrzebny jest skwerek, a to przejście dla pieszych powinno być przesunięte o 40 m w kierunku skrzyżowania. Te najprostsze rozwiązania są zarazem najlepsze – a kto wie lepiej jak łatwo udoskonalić najbliższą okolicę, niż jej mieszkańcy?

Tak jak wspominaliśmy – dotrzeć należy do jak najszerszej grupy mieszkańców. Dlatego też zdecydowaliśmy się otworzyć Infopunkt – centrum informacyjno-konsultacyjne, w którym można było otrzymać aktualne informacje i złożyć swoje wnioski codziennie w godz. 11-19. Dodatkowo w każdą środę istniała możliwość skorzystania ze wsparcia tłumacza języka migowego. Pomieszczenia były przystosowane do przyjmowania osób z niepełnosprawnością ruchową. Znajdowała się też tam specjalna wystawa poświęcona historii Łodzi.

Jak zachęcaliśmy Łodzian do przyjścia na konsultacje? Przez tydzień po ulicach centrum Łodzi kursowała specjalna linia obsługiwana przez znany łodzianom z ul. Piotrkowskiej trambus. Pojazd zatrzymywał się na wybranych przystankach leżących wzdłuż zaplanowanej trasy przejazdu. Podróżowanie trambusem było bezpłatne. W trambusie na pasażerów czekał przewodnik, który przybliżał historię miasta i nieznane często fakty na temat przeznaczonych do rewitalizacji obszarów Łodzi. Podczas jazdy trambusem łodzianie zapoznawali się ze szczegółami rozpoczynających się w kolejnych tygodniach konsultacji społecznych.

Przeprowadziliśmy grę miejską „Podaj cegłę!”, która odbyła się w samym sercu pierwszego wyznaczonego do rewitalizacji obszaru. Gra silnie nawiązywała do historii miejsca i integrowała mieszkańców obszaru, często marginalizowanych w ogólnym łódzkim dyskursie z przybyłymi gośćmi.

Do udziału w konsultacjach zaprosiliśmy również dzieci – w dziesięciu warsztatach z zakresu estetyki miejskiej „Miasto w formie” zaproszeni byli wszyscy łodzianie, niezależnie od wieku. Zaplanowano osobne zajęcia dla dzieci w wieku 8–12 lat i dla młodzieży w wieku 13–25 lat oraz wspólne zajęcia międzypokoleniowe. Faktem jednak pozostaje, że te wydarzenia zdominowali najmłodsi – dzięki kartonowym makietom budynków, kredkom, nożyczkom i kolorowym papierom poznawały i na nowo projektowały otaczającą je rzeczywistość. Co ciekawe – okazuje się, że wszędzie tam, gdzie dorośli widzą miejsce na parkingi, dzieci z determinacją stawiały fontanny i baseny.

Aby usłyszeć głos jak największego spektrum mieszkańców wprowadziliśmy inne oprócz spotkań formy konsultacji. W łódzkich podwórkach przez 281 dni gościły „Łódzkie fajranty” – sąsiedzkie mikrofestyny, na których były zbierane opinie mieszkańców. Był to cykl kameralnych spotkań z mieszkańcami centrum Łodzi, odbywających się w przestrzeni miejskich skwerów lub w podwórkach kamienic. Organizatorzy zapewnili liczne atrakcje dostosowane do odbiorców w każdym wieku: od sąsiedzkich gier i zabaw po tombolę (quiz) z łódzkimi zagadkami oraz dzień poświęcony opowieściom mieszkańców. W każdym z wybranych miejsc animatorzy spędzili pięć dni. Na podwórkach stawały namioty wyposażone w artykuły plastyczne, gry, zabawy, leżaki i stoliki.

Zgodnie z założeniem namioty przyciągnęły na początek dzieci, za którymi po dniu czy dwóch wahania przyszli i rodzice. W namiotach rozmawiano o problemach dnia codziennego – o stanie infrastruktury, problemach ekonomicznych, chorobach, nadchodzącej rewitalizacji. Mieszkańcy przychodzili z pytaniami dotyczącymi procesów rewitalizacyjnych, zwłaszcza planowanych przeprowadzek, na które Urząd Miasta systematycznie odpowiadał.